“บึงกาฬ” อลังการม่านน้ำตก…ชวนทึ่งสวนน้ำธรรมชาติบนลานหินใหญ่/ปิ่น บุตรี

น้ำตกภูถ้ำพระ นักท่องเที่ยวนิยมมาเที่ยวกันมากในช่วงวันหยุด ให้บรรยากาศคล้ายสวนน้ำตามธรรมชาติ

น้ำตกหลายๆแห่งในบ้านเรามีน้ำไหลเย็นชุ่มฉ่ำสวยงามตลอดทั้งปี

แต่…น้ำตกอีกหลายๆแห่งในบ้านเรามีสายน้ำไหลเย็นชุ่มฉ่ำเฉพาะในช่วงหน้าฝนที่มีน้ำมามากเท่านั้น

ครั้นพอถึงหน้าแล้งสายน้ำของน้ำตกเหล่านั้นก็เหือดแห้งหายไปเหลือแต่โตรกหินลานหินโล่งๆ ขณะที่บางน้ำตกพอถึงหน้าแล้งเหลือสายน้ำอยู่เพียงน้อยนิดเป็นสายบางๆอ้อยอิ่ง คล้ายใครมาเปิดก๊อกน้ำทิ้งไว้

น้ำตกชะแนน มีหลายสายไหลจากหน้าผาใหญ่ลงสู่ลำธารเบื้องล่าง

สำหรับในหน้าฝนปีนี้ช่วงหยุดยาววันแม่ ผมมีโอกาสได้ไปตะลุยทัวร์ 4 น้ำตกใหญ่ใน “เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว” จ. “บึงกาฬ” ที่จัดเป็นน้ำตกในประเภทหลังที่มีความสวยงามเฉพาะยามหน้าฝน ซึ่งหลังจากนั้นพอถึงหน้าแล้งสายน้ำตกอันอลังการก็เหือดแห้งหายไป รอให้ฤดูฝนหน้ามาเยือนพร้อมๆกับการกลับมาของสายน้ำอันชุ่มฉ่ำอีกครั้ง

น้ำตกถ้ำฝุ่น

เขตรักษาพันธุสัตว์ป่าภูวัว เป็นป่าใหญ่ผืนสำคัญใน จ.บึงกาฬ มีเนื้อที่ 116,562 ไร่ หรือ ประมาณ 186.5 ตารางกิโลเมตร ที่นี่มีสัตว์และพืชพันธุ์เฉพาะถิ่นที่พบเพียงหนึ่งเดียวทั้งในเมืองไทยและในโลกอยู่จำนวนหนึ่ง โดยเฉพาะ “กิ้งก่าภูวัว” (Ptytolaemus Phuwuanensis) ที่พบเพียงแห่งเดียวในโลกที่ป่าภูวัว เจ้ากิ้งก่าชนิดนี้ มีการดำรงชีวิตแตกต่างจากกิ้งก่าชนิดอื่น ตอนกลางวันจะอาศัยอยู่ในโพรงหรือถ้ำ และจะออกหากินตอนกลางคืน

น้ำตกถ้ำฝุ่น(สายฝั่งซ้าย)

นอกจากสัตว์และพืชเฉพาะถิ่นแล้ว ในช่วงหน้าฝนอย่างนี้ภูวัวมีความโดดเด่นมากในเรื่องของน้ำตกที่เป็นแม่เหล็กชั้นดีในคนในพื้นที่และจังหวัดใกล้เคียง เดินทางมาสัมผัสความชุ่มฉ่ำสวยงามเล่นน้ำกันอย่างเพลิดเพลินใจ ซึ่งทางการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.) ส่งเสริมให้เป็นหนึ่งในกิจกรรมท่องเที่ยวช่วงหน้าฝนของภาคอีสาน

สำหรับทริปตะลุย 4 น้ำตก ภูวัว จ.บึงกาฬ ผมขอเปิดประเดิมกันที่ “น้ำตกถ้ำฝุ่น” ที่ตั้งอยู่ที่บ้านภูสวาท ต.หนองเดิ่น อ.บุ่งคล้า ซึ่งการเข้าถึงตัวน้ำตกถ้ำฝุ่นต้องเดินจากจุดจอดรถเข้าไปเล็กน้อยประมาณ 200 เมตร ระหว่างทางบางช่วงจะมีดอกไม้ป่าสวยๆงามๆให้ชมตาม 2 ข้างทาง ไม่ว่าจะเป็น ดอกเทียนสีชมพูอมม่วงสดที่ขึ้นเป็นกลุ่มใหญ่ให้สีสันสวยงามอยู่หลายช่วงด้วยกัน ดอกเปราะหินสีเหลืองสด ดอกเข้าพรรษาสีเหลืองกับรูปทรงเฉพาะตัว เอนอ้าสีชมพูอมม่วง รวมไปถึงดอกหงอนนาคจิ๋วสีม่วงอ่อนที่มีขนาดเล็กกว่าหงอนนาคที่ภูสอยดาวราว 5-6 เท่า

เปราะหินสีเหลืองขึ้นแซมในหมู่ดอกเทียนสีชมพูอมม่วงบริเวณน้ำตกถ้ำฝุ่น

ครั้นเมื่อเดินถึงตัวน้ำตกแบบเหงื่อไม่ทันซึมก็จะได้พบกับลานหินโล่งที่มีลำธารน้ำตกไหลเอื่อยอยู่เบื้องหน้า พร้อมกับนักท่องเที่ยวที่มาเล่นน้ำกันจำนวนหนึ่ง

น้ำตกถ้ำฝุ่นเป็นน้ำตกขนาดกลาง ประกอบด้วยสายน้ำตก 4 สายไหลตกลงจากหน้าผามารวมกัน เริ่มจากสายกลุ่มสายน้ำตกทางซ้ายมือที่ไหลมาสมทบกับสายทางขวามือ แล้วไหลรวมเป็นลำธารสายเดียวกัน มีลักษณะเป็นร่องแคบ ไม่ลึก เหมาะแก่การลงไปเล่นน้ำ แช่น้ำ

ธารน้ำตกถ้ำฝุ่นมีน้ำตื้นเหมาะแก่การเล่นน้ำ

ขณะที่ตัวน้ำตกด้านซ้ายเบื้องล่างที่สายน้ำไหลผ่านลานหินที่มีระนาบความลาดชันต่ำ บางช่วงบางตอนมีลักษณะเป็นหลุม หรือ “โบก” ใหญ่น้อย บางโบกใหญ่จนคนลงไปแช่ตัวดุจดังสปาธรรมชาติ แต่หลายโบกคนที่เดินชมน้ำตกก็ต้องระมัดระวัง หาดเผลอพลังเดินตกลงไปแข้งขาอาจแพลง พลิก เจ็บตัวเอาได้ง่ายๆ

น้ำตกชะแนน

จาก อ.บุ่งคล้า ข้ามมายังป่าภูวัวในเขต อ.เซกา เพื่อมาสัมผัสทัศนากับ “น้ำตกชะแนน” ที่ตั้งอยู่ที่บ้านภูเงิน ต.บ้านต้อง อ.เซกา

น้ำตกชะแนนที่ไหลจากหน้าผาหินใหญ่สู่ลำธารน้ำแรงที่เบื้องล่าง

การเข้าถึงตัวน้ำตกชะแนนในช่วงท้ายต้องผ่านถนนลูกรังเข้าไประยะทางประมาณ 5 กม. สู่ที่ทำการหน่วยชะแนน จากนั้นจะเป็นจุดตั้งต้นเส้นทางเดินเท้าที่บริเวณ “สะพานหิน”หรือ “ขัวหิน” อันเป็นอีกหนึ่งของความแปลกน่าทึ่งของธรรมชาติ

สะพานหินมีความยาวประมาณ 100 เมตร เกิดจากสายน้ำในลำห้วยชะแนน(ที่เหนือขึ้นไปเป็นน้ำตกชะแนน)ได้ไหลมารวมกันเป็นลำธารกว้างก่อนที่จะไหลหักตกลงไปตามรอยแตกของร่องหินขนาดใหญ่ลึก ก่อนจะไหลลอดหายไปใต้แผ่นหินยักษ์ ในหน้าน้ำเช่นนี้จะเกิดเป็นสายน้ำถั่งโถมละอองน้ำฟุ้งกระจายดูยิ่งใหญ่สวยงาม

สะพานหินแห่งน้ำตกชะแนน

จากสะพานหินผมเดินข้ามสะพานไม้เล็กๆข้ามร่องหินที่ทางหน่วยชะแนนจัดทำไว้สู่ตัวน้ำตกชะแนนที่มีระยะทางประมาณ 800 เมตร ระหว่างทางเป็นป่าโปร่งอันร่มรื่น มีอุโมงค์ไม้ไผ่ให้เดินลอดแอ๊คท่าถ่ายรูป

นอกจากนี้ยังมีสีสันของดอกไม้พันธุ์ไม้ระหว่างทางให้ยลกัน โดยเฉพาะกับ “ดอกสิรินธรวัลลี” หรือ “ดอกสามสิบสองประดง” ที่เป็นพันธุ์ไม้มงคลประจำจังหวัดบึงกาฬ ซึ่งช่วงนี้จะออกดอกเป็นชูช่อใหญ่สีส้มอมน้ำตาล(สามสิบสองประดงจะออกดอกในช่วงเดือน ส.ค. – ต.ค.) ที่ระหว่างทางนั่งรถเข้ามาหน่วยชะแนนผมก็ได้สะดุดตากับเจ้าดอกสามสิบสองประดงที่ออกดอกชูช่ออยู่เป็นระยะๆ

สามสิบสองประดง ออกดอกชูช่อในเส้นทางสู่น้ำตกชะแนน

หลังเดินเพลินๆชมฟังเสียงนก(หาตัวไม่เจอ)และชมไม้ได้สักพักก็มาถึงยังน้ำตกชะแนน ที่มีสายน้ำที่ค่อนข้างแรงเล่นน้ำไม่ได้ (ทำให้น้ำตกชะแนนมีความสงบที่สุดในบรรดา 4 น้ำตกที่ผมนำเสนอ) แต่ที่บริเวณลานหินกว้างของน้ำตกมีพื้นที่ให้เดินชมน้ำตกแบบเปลี่ยนมุมมองตามจุดที่ยืนชม แต่อย่างไรก็ตามนักท่องเที่ยวต้องเดินชมด้วยความระมัดระวัง โดยเฉพาะระวังลื่นล้มจะทำให้เจ็บเนื้อเจ็บตัวได้

น้ำตกชะแนนเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มี 2 ชั้น มีความกว้างประมาณ 100 เมตร เกิดจากสายน้ำไหลลดหลั่นเป็นสายสีขาวหลายสายมาบรรจบรวมกันเป็นแอ่งเบื้องล่าง

น้ำตกชะแนนชั้นบนที่ไหลเป็นสายแผ่กว้างลงมาจากลานหินขนาดใหญ่

สำหรับชื่อของน้ำตกชะแนนนั้นมีหลายที่มาหลายความหมายทีเดียว โดยในเอกสารนำเที่ยวของททท. ที่มีคนนำข้อมูลมาก็อปต่อๆกันมาในอินเตอร์เน็ตระบุว่า น้ำตกชะแนนเดิมชื่อ “ตาดสะแนน”ตาดเป็นภาษาอีสาน ภาษาลาว แปลว่า “ที่ซึ่งมีน้ำไหล” หรือ “น้ำตก” ส่วน “สะแนน” มีความหมายว่า “สูงสุดยอด” หรือ “เยี่ยมยอด”

ส่วนอีกข้อมูลหนึ่งจากคำบอกเล่าของเจ้าหน้าที่ป่าไม้หน่วยชะแนน บอกกับผมว่า สะแนน หมายถึงเตียงไม้ไผ่หรือแคร่ไม้ไผ่ เหตุที่น้ำตกแห่งนี้เดิมชื่อตาดสะแนน เพราะแต่ก่อนเคยมีพระธุดงค์ มาอาศัยปักกลดอยู่ที่ป่าบริเวณน้ำตกแห่งนี้ แล้วชาวบ้านได้สร้างแคร่ให้ท่านสำหรับเทศน์และกับการถวายปัจจัย ภัตตาหาร จึงเป็นที่มาของชื่อน้ำตก

น้ำตกชะแนน ดูอลังการด้วยสายน้ำที่ไหลลงมาจากลานหินกว้างใหญ่

ขณะที่ชื่อน้ำตกชะแนนดั้งเดิมตามที่ชาวบ้านเรียกขานกันนั้น เรียกว่า “น้ำตกสะเลิด” หรือ “ตาดสะเลิด” ที่หมายถึงหน้าผาที่มีน้ำไหลลงมาเยอะๆ ที่ผมว่าชื่อหลังนี้แสดงตัวตนของน้ำตกแห่งนี้ได้ดีที่สุด

น้ำตกเจ็ดสี

มาถึงน้ำตกลำดับที่ 3 คือ “น้ำตกเจ็ดสี” ที่ตั้งอยู่ในบ้านดอนเสียด ต.บ้างต้อง อ.เซกา

น้ำตกเจ็ดสีชั้นล่าง

น้ำตกเจ็ดสี เดิมชื่อในภาษาถิ่นเรียกว่า “น้ำตกห้วยกะอาม”(บ้างเรียกน้ำตกสะอาม) เพราะตัวน้ำตกเกิดจากธารน้ำของห้วยกะอาม(สะอาม) แต่ที่เรียกภายหลังว่าน้ำตกเจ็ดสีนั้น ข้อมูลจากเอกสารนำเที่ยวของททท. ระบุว่า เกิดจากละอองน้ำยามเช้าไปกระทบกับแสงแดดทำให้เกิดประกายสีรุ้งขึ้น จึงเรียกว่าน้ำตกเจ็ดสี แต่ก็มีบางข้อมูลกล่าวว่าน้ำตกแห่งนี้เดิมรู้จักกันเฉพาะในท้องถิ่น แต่เมื่อช่องเจ็ดมาทำข่าวน้ำตกไป จึงเป็นรู้จักกันอย่างกว้างขวาง ชื่อน้ำตกจึงถูกเรียกใหม่เป็นน้ำตกเจ็ดสี

ทางขึ้นน้ำตกเจ็ดสีชั้นไฮไลท์ลื่น ต้องมีเชือกคอยยึดเกาะ

การเดินทางเข้าถึงตัวน้ำตกเจ็ดสี จากจุดจอดรถต้องเดินเท้าเข้าไปอีกประมาณ 1 กม. ไปตามทางที่มีทิวทัศน์สวยงามของลานหินทรายกว้างใหญ่และมวลหมู่ดอกไม้ใน 2 ข้างทาง และผ่านลำธารน้ำตื้นๆสามารถเล่นน้ำได้ซึ่งก็มีคนนิยมลงเล่นน้ำตามแนวลำธารอยู่เป็นจำนวนมาก ก่อนจะถึงยังตัวน้ำตกเจ็ดสีที่ในเส้นทางใกล้ถึงตัวน้ำตก เป็นทางเดินบนหินทราย มีความลื่นมาก ทางเขตฯภูวัวได้ทำเชือกไว้ให้ยึดจับและทำบันไดเหล็กไว้ให้เดินขึ้น-ลง สะดวก แต่ยังไงก็ต้องเดินอย่างมีสติระมัดระวัง เพราะมีคนลื่นเจ็บเนื้อเจ็บตัวกันมามากแล้ว

น้ำตกเจ็ดสีชั้นไฮไลท์ สามารถเล่นน้ำได้ทุกเพศทุกวัย

น้ำจกเจ็ดสีมี 3 ชั้นด้วยกัน ชั้นที่เป็นไฮไลท์มีความยิ่งใหญ่สวยงาม สายน้ำไหลเป็นสายสีขาวแผ่สยายเป็นสายกว้างลงสู่แอ่งน้ำเบื้องล่าง ที่เป็นแอ่งน้ำตื้นกว้างใหญ่ ดุจดังสระน้ำธรรมชาติ สามารถลงเล่นน้ำได้อย่างสบายใจไม่ต้องกลัวจม ขณะที่ด้านผาฝั่งซ้ายของน้ำตกนั้นก็เต็มไปด้วยเปราะหินที่ให้ดอกสีเหลืองอย่างสวยงาม

ด้วยความงามและแอ่งน้ำตกชวนเล่น นั่นจึงทำให้มีคนมาเที่ยวเล่นที่น้ำตกเจ็ดสีกันเป็นจำนวนมาก ซึ่งนักท่องเที่ยวหลายคนไม่ได้มาเที่ยวเปล่า หากแต่ยังทิ้งขยะเอาไว้ด้วย ทำให้ที่นี่ต้องมีป้ายรณรงค์เรื่องการทิ้งขยะ เรื่องการไม่ทำร้ายธรรมชาติกันไปตลอดเส้นทางเลยทีเดียว

ป้ายห้ามทิ้งขยะปรากฏอยู่ทั่วไปในทางเดินสู่น้ำตกเจ็ดสี

น้ำตกภูถ้ำพระ

มาถึงน้ำตกลำดับที่ 4 ลำดับสุดท้ายของทริป คือ “น้ำตกภูถ้ำพระ” หรือ “น้ำตกถ้ำพระ” ตั้งอยู่ที่บ้านถ้ำพระ ต.โสกก่าม อ.เซกา น้ำตกแห่งนี้แม้อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว แต่ได้ให้ทางองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นดูแลและจัดการด้านการท่องเที่ยว

น้ำตกภูถ้ำพระชั้นไฮไลท์ ชุ่มฉ่ำ น้ำตื้น บรรยากาศชวนแช่น้ำ

การเข้าถึงตัวน้ำตกภูถ้ำพระแตกต่างจาก 3 น้ำตกที่ผ่านมาคือต้องนั่งเรือเข้าไปตามลำคลองร่มรื่น(ค่าเรือไป-กลับ 20 บาท) ประมาณ 10 นาที จากนั้นเดินเท้าอีกประมาณ 500 เมตร ก็จะถึงยังตัวน้ำตกภูถ้ำพระ ที่มีความสวยงามยิ่งใหญ่อลังการมาก

น้ำตกภูถ้ำพระ แบ่งเป็น 3 ช่วงหลักๆด้วยกัน ช่วงแรก(ด้านล่าง) เป็นธารน้ำตกไหลลดหลั่นลงสู่แอ่งก้นกระทะ มีน้ำลึก เหมาะสำหรับคนว่ายน้ำเป็น ซึ่งก็มีพวกวัยรุ่นบ้าพลังไปกระโดน้ำตูมตาม ตามเสียงเชียร์ของสาวๆกันเป็นจำนวนมาก

สนุกสนานในบรรยากาศสวนน้ำธรรมชาติที่น้ำตกภูถ้ำพระ

จากนั้นเมื่อเดินขึ้นไปจะเป็นน้ำตกช่วงกลาง มีลักษณะเป็นลำธารหลายสาย มีสายน้ำไหลแรง แต่น้ำตื้น ทำให้มีคนไปแช่น้ำแล่นน้ำกันเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะกับกิจกรรมสไลเดอร์นี่ได้รับความนิยมอย่างสูงทีเดียว

ธารน้ำตกในช่วงกลางนี้กินพื้นที่ขนาดใหญ่ยาวไปจนถึงบริเวณฝายทดน้ำที่ใครชอบพื้นที่จุดไหน ก้ลงเล่นน้ำตรงจุดนั้นกันได้ตามใจชอบ เพราะน้ำตื้น แต่ว่าหลายจุดมีความลื่นมาก ต้องระวังให้ดี เช่นเดียวกับต้องระวังน้ำป่า ที่หากเห็นมีสายน้ำที่สีแดงไหลมาก็ต้องเตรียมเผ่นขึ้นที่สูงกันได้แล้ว

โค้งสเดอร์ที่น้ำตกภูถ้ำพระ

ในบริเวณธารน้ำตกช่วงกลางจะมีด้านหนึ่งเป็นเพิงผา ริมเพิงผาประดิษฐานพระพุทธรูป 2 องค์ สร้างด้วยศิลปะพื้นบ้าน คนมาเที่ยวน้ำตกนิยมมากราบไหว้ขอพรกันไม่ขาดสาย ซึ่งหลายๆคนสันนิษฐานว่านี่อาจจะเป็นที่มาของชื่อน้ำตกถ้ำพระ

จากนั้นเหนือฝายขึ้นไปจะมีบันไดเดินขึ้นไปสู่น้ำตกถ้ำพระชั้นไฮไลท์ ที่เป็นสายน้ำตกกว้างสีขาวฟูฟ่องไหลลงมาสู่แอ่งน้ำตื้นเบื้องล่าง ที่มีคนขึ้นมาทั้งนั่งชมน้ำตก ทั้งเล่นน้ำ พ่อแม่ก็พาลูกเด็กเล็กแดงมาเล่นน้ำอย่างสบายใจ เพราะน้ำตื้นมากแต่มีพื้นที่แอ่งกว้างขวาง ท่ามกลางบริเวณรอบข้างที่หาต้นไม้ใหญ่ไม่มี หลายคนจึงเลือกลงน้ำเป็นการดับร้อน

นักท่องเที่ยวเล่นน้ำเพลิดเพลินที่น้ำตกภูถ้ำพระ

นั่นจึงทำให้ในช่วงวันหยุด โดยเฉพาะในช่วงวันหยุดยาว(ช่วงวันแม่)ที่ผ่านมามีคนมาเล่นน้ำที่น้ำตกภูถ้ำพระกันเพียบ ที่นี่จึงเต็มไปด้วยความคึกคักจอแจ ดูคล้ายกับสวนน้ำธรรมชาติบนลานหินอันกว้างใหญ่ที่น่าเพลิดเพลินกระไรปานนั้น

บรรยากาศสวนน้ำธรรมชาติที่น้ำตกภูถ้ำพระ

และนี่ก็คือมนต์เสน่ห์แห่ง 4 น้ำตกของ จ.บึงกาฬ ที่ในหนึ่งปี จะมีโอกาสได้สัมผัสกับสายน้ำอันยิ่งใหญ่และม่านน้ำตกอันสวยงามแค่เฉพาะในหน้าฝนช่วงเดือน ส.ค. – ต.ค. เท่านั้น

สำหรับใครที่มาเที่ยวน้ำตกทั้ง 4 แล้ว ขอให้ทิ้งไว้เพียงรอยเท้า ส่วนขยะนั้นให้นำกลับไป หากจำเป็นต้องทิ้งก็ให้ทิ้งลงถังในที่ที่การจัดเตรียมไว้ให้ แต่ทางที่ดีนำกลับไปเป็นดีที่สุด เพราะทุกวันนี้มนุษย์เราได้ทำร้ายทำลายธรรมชาติจนบอบช้ำยับเยินกันมามากพอแล้ว

น้ำตกทั้ง 4 ที่นำเสนอมาเป็นน้ำตกหินทราย ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว จ.บึงกาฬ มีสายน้ำตกสวยงามให้เที่ยวชมเฉพาะในช่วงฤดูฝน ตั้งแต่เดือน ส.ค.-ต.ค. ของทุกปี โดยน้ำตกถ้ำฝุ่นเปิดให้เที่ยวชมเฉพาะในวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ส่วนน้ำตกชะแนนเล่นน้ำไม่ได้ หากจะเที่ยวชมให้ไปติดต่อกับเจ้าหน้าที่ที่หน่วยชะแนน

น้ำตกถ้ำฝุ่น น้ำตกเจ็ดสี และน้ำตกภูถ้ำพระมีร้านอาหารไว้บริการบริเวณลานจอดรถ

การเที่ยวน้ำตกทั้ง 4 ต้องช่วยกันรักษาธรรมชาติสิ่งแวดล้อมให้นำขยะกลับออกมา

ภูทอกกับเส้นทางเดินขึ้นสู่ยอด

ใกล้ๆกับน้ำตกชะแนนและน้ำตกเจ็ดสี มีสถานที่สำคัญคือ “ภูทอก” หรือ “วัดเจติยาคีรีวิหาร”(วัดภูทอก) ซึ่งเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรม ไม่ใช่แหล่งท่องเที่ยว หากแต่อนุโลมเปิดให้ฆราวาสเข้าเยี่ยมชม เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ศึกษาธรรมะ ดังนั้นผู้ที่มาเที่ยวภูทอกต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบของวัดอย่างเคร่งครัด ไม่ว่าจะเป็น ห้ามส่งเสียงดัง ห้ามขีดเขียนทุกที่-ทุกจุด ห้ามทิ้งขยะบนเขา แต่งกายด้วยชุดสุภาพ สุภาพสตรีที่นุ่งน้อยห่มน้อยห้ามขึ้น

ผู้สนใจสอบถามข้อมูลได้ที่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว 08-9862-3389 และสอบถามแหล่งท่องเที่ยวต่างๆใน จ.บึงกาฬ เชื่อมโยงกับน้ำตกทั้ง 4 ได้ที่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.)สำนักงานอุดรธานี (รับผิดชอบพื้นที่หนองคาย บึงกาฬด้วย) โทร. โทร. 0-4232-5406-7